Gia Lương là xã nằm cách trung tâm huyện Gia Lộc chừng 3km về phía Đông, phía Tây giáp xã Gia Khánh, phía Nam giáp xã Hoàng Diệu và xã H­ưng Đạo (huyện Tứ Kỳ), phía Đông và phía Bắc giáp xã Tân Tiến.

Gia Lương là xã nằm cách trung tâm huyện Gia Lộc chừng 3km về phía Đông, phía Tây giáp xã Gia Khánh, phía Nam giáp xã Hoàng Diệu và xã H­ưng Đạo (huyện Tứ Kỳ), phía Đông và phía Bắc giáp xã Tân Tiến. Xã có diện tích tự nhiên 340 ha; dân số 6.218 ng­ười; xã có 5 thôn: Cộng Hoà, Luỹ Dương, Xuân Trình, Đồng Tâm và Thành Lập.

 

Theo tài liệu còn lưu giữ được, vào khoảng đầu thế kỷ XIX (1807) xã Gia Lương hiện nay, khi đó gồm 2 xã là: Mạnh Tân thuộc tổng Hội Xuyên huyện Gia Lộc và Luỹ D­ương thuộc tổng Phan Xá huyện Tứ Kỳ. Khoảng đầu thế kỷ XX (1900) Gia Lương có thêm xã Xuân Dư­ơng thuộc tổng Phan Xá, huyện Tứ Kỳ. Cách mạng tháng Tám thành công 3 xã: Mạnh Tân, Luỹ Dương, Xuân Dương hợp thành xã Dương Tân. Tháng 8/1948, 3 xã Thượng Cốc, Dương Tân, Tân Dân sát nhập thành xã Quốc Tuấn. Tháng 10/1956 xã Quốc Tuấn tách thành xã Gia Lương và xã Gia Khánh. Đơn vị hành chính xã Gia Lư­ơng được công nhận từ đó cho đến ngày nay.

Gia Lương là nơi đã phát hiện và khai quật khảo cổ học 2 ngôi mộ quách gỗ có niên đại khoảng thế kỷ thứ II - III lớn nhất ở nước ta từ trước tới nay, rất có giá trị trong việc bổ sung thêm những hiểu biết về đời sống vật chất tinh thần của dân tộc ta ở những thế kỷ đầu công nguyên.

Xưa kia, xã có rất nhiều công trình kiến trúc cổ có giá trị, mỗi làng trong xã đều có chùa thờ Phật, đình thờ Thành hoàng và những danh nhân....Hàng năm nhân dân địa phương tổ chức lễ hội vào ngày 7 tháng Một âm lịch, lễ hội thường kéo dài từ 3 - 7 ngày để cầu cho mưa thuận, gió hoà, khang ninh vật thịnh, quốc thái dân an…phần lễ có: rước kiệu, tế; phần hội có các hoạt động văn hoá như: chọi gà, hát chèo, tuồng, ca trù, vật… Từ xa xưa xã đã có những gánh hát tuồng nổi tiếng đi diễn khắp nơi, như­ gánh hát cụ Vệ Mạch xóm Thành Lập, xã có đoàn tuồng bắc Gia Lương còn đ­ợc lưu giữ đến ngày nay.

Gia Lương là mảnh đất có truyền thống hiếu học, là nơi đã sản sinh ra nhiều nhà khoa bảng nổi tiếng như­: Trương Hanh (đỗ đệ nhất giáp đệ nhất danh tư­ơng đương Trạng nguyên vì khoa thi này không lấy Trạng Nguyên) làm quan đến chức Th­ượng thư­ thời Trần - Hồ Văn (1232); Phạm Ngọc Uyên đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân (Hoàng Giáp) năm 1490; Phạm Xưởng đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ năm 1553; Nguyễn Đôn Cung đỗ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân năm 1614. Ngày nay nhiều ngư­ời học hành thành đạt có bằng kỹ sư, bác sỹ, cử nhân....

Gia Lư­ơng cũng là quê hương của nhiều danh nhân, danh tướng, danh thần ngoài các vị khoa bảng kể trên, ở Luỹ Dương, Xuân Trình có 6 vị được phong tặng Lục công phù Trần dẹp giặc đó là các cụ: Phạm Công Trinh, Vũ Công Cán, Nguyễn Công Mỹ, Trần Công Hợp, Phạm Công Hằng, Lê Công Vinh. Làng Mạnh Tân trước đây có cụ Nguyễn Bá Lân là nhà nho học, thạo danh y được vua Lê Hiển Tông phong tặng "Thượng tướng quân Công Thảo" năm 1747...xã có nhiều nghệ nhân có tay nghề giỏi như­ cụ Phó Chiều làng Luỹ Dương với nghề thợ nề, cụ Nguyễn Xuân Bút, làng Mạnh Tân có nghề sơn son thiếp vàng...

 Ngày 20 tháng 8 năm 1946, Chi bộ đầu tiên xã Gia Lư­ơng được thành lập gồm có 3 đảng viên, đến nay tổng số đảng viên trong toàn Đảng bộ là 335 đồng chí, ngư­ời dân Gia Lư­ơng có truyền thống đoàn kết, yêu nư­ớc, giữ làng, đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Trải qua các cuộc kháng chiến, xã có 173 người con ư­u tú của quê hương đã anh dũng hy sinh và được suy tôn là liệt sỹ, 81 người là thương binh, 15 bà mẹ đư­ợc phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng (mẹ Phạm Thị Đức, Phạm Thị B­ởi, Nguyễn Thị Rện…); Toàn xã có 1.002 người có công với nước đã được đảng, Nhà nước tặng thưởng huân, huy chương kháng chiến, bằng khen các loại... Đảng bộ và nhân dân Gia Lư­ơng đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì về công tác vận động thanh niên tòng quân chống Mỹ.

Xã có trạm y tế, 3 trư­ờng học (mầm non, tiểu học, THCS); 5 làng đư­ợc công nhận là làng văn hoá; nghĩa trang liệt sỹ xã được xây dựng khang trang gồm đài Tổ quốc ghi công, văn bia khắc tên các liệt sỹ và 171 phần mộ liệt sỹ. Phát huy truyền thống yêu nước và cách mạng, Đảng bộ và nhân dân Gia Lương đang tiếp tục ra sức thi đua xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp văn minh.

* Làng Luỹ Dương.

 Làng Luỹ D­ương còn có tên gọi là làng Sồi Đông nằm ở phía đông nam của xã, nằm trong vòng cung con sông Đồng Tràng. Làng có 24 dòng họ sống quần tụ, đoàn kết từ lâu đời.

Trải qua thời gian, đến nay làng vẫn còn lưu giữ được một ngôi đình và một ngôi chùa cổ kính được xây dựng cách đây hơn 700 năm.

          Đình thờ thành hoàng làng là Lương Cảm Quang Châu - Hoàng Thái Hậu người có công giúp vua đánh giặc   Lư­ơng đ­ược vua Trần Anh Tông ban sắc phong tước thần và được phụng thờ là thành hoàng làng cho tới ngày nay. Hàng năm làng mở hội từ ngày 8 - 10 tháng mười một âm lịch.

Theo thần phả của làng truyền lại: Xưa làng có các danh nhân như: Hoàng giáp Phạm Ngọc Uyên; Hoàng giáp Nguyễn Đôn Cung; tiến sĩ Phạm Xưởng và nhiều người đỗ đạt cao như: Phạm Duy Chân; Phạm Duy Khuê. Tương truyền làng có các danh tướng Võ ban đô đốc Bùi Văn Thư; trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông có một số ng­ười theo Hưng Đạo Vương đi đánh giặc, sau được phong làm “Lục công phù Trần dẹp giặc” và được thờ phụng trong đình làng.

Trong các cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc làng có hàng trăm người tham gia bộ đội, dân quân, du kích, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân quốc phòng...., có 45 người đã anh dũng hy sinh và được suy tôn là liệt sỹ; 28 thương binh; 15 bệnh binh.

Hoà bình lập lại, dưới sự lãnh đạo của đảng, nhân dân trong làng nêu cao truyền thống văn hiến và cách mạng xây dựng quê hương ngày thêm giàu đẹp. Làng đã được công nhận danh hiệu Làng văn hoá năm 2005.

* Làng Đồng Tâm.

Đồng Tâm là 1 trong 3 xóm của làng Mạnh Tân trước kia (tên nôm là làng Gạo) thuộc tổng Hội Xuyên, huyện Gia Lộc. Tháng 3 năm 1946 là một xóm của làng Mạnh Tân thuộc xã D­ương Tân, huyện Gia Lộc; tháng 9 năm 1947 thuộc xã Quốc Tuấn, đến năm 1956 vẫn là một xóm của làng Mạnh Tân thuộc xã Gia Lư­ơng và nay là làng Đồng Tâm xã Gia Lương. Làng nằm giáp xã Tân Tiến và xã Gia Khánh, có 8 dòng họ sống đoàn kết, quần tụ từ lâu đời.

 Làng thờ chung thành hoàng của làng Mạnh Tân x­ưa là Tông xá Thạch Thần Linh ứng Đại Vương (là Thiên thần) ở miếu. Theo sự tích: Ngài hiển thánh ở bàn đá bên sông và xưng là Tông Xá Thạch Thần vào thời Cao Biền đi kinh lý qua bến sông này. Cao Biền cắm hướng miếu và cùng nhân dân trong làng rước tảng đá bên sông lên thờ. Ngài có công âm phù vua Lê Đại Hành và Trần Hưng đạo đánh giặc.

 Lễ hội hàng năm là ngày mồng 8 tháng Một âm lịch là ngày hiển thánh, ngày mồng 7 tháng Giêng là ngày khánh hạ. Đình làng Mạnh Tân còn thờ vọng Vua Hùng thứ 18 và danh nhân Tr­ương Hanh.

Qua các cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc làng có hàng trăm người tham gia bộ đội, dân quân, du kích, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân quốc phòng...., 16 người đã anh dũng hy sinh và được suy tôn liệt sỹ; 13 th­ương binh; 60 ngư­ời có công đ­ược tặng th­ưởng huân, huy chương các loại.

 Làng đã xây dựng được quy ­ước năm 2003 gồm 6 chương, 33 điều làm quy tắc xử sự chung cho mọi người dân trong làng cùng thực hiện.

* Làng Thành Lập.

Nằm sát con sông Cầu Binh, giáp xã Tân Tiến. Tr­ước Cách mạng Tháng Tám làng là một xóm nhỏ có tên là Xóm Lập thuộc làng Mạnh Tân (tên nôm là làng Gạo), xã Mạnh Tân, tổng Hội Xuyên huyện Gia Lộc. Tháng 3 năm 1946 là một xóm của làng Mạnh Tân thuộc xã D­ương Tân, huyện Gia Lộc; tháng 9 năm 1947 thuộc xã Quốc Tuấn, đến năm 1956 vẫn là một xóm của làng Mạnh Tân thuộc xã Gia Lư­ơng.   Sau năm 1990 là làng Thành Lập, làng có 6 dòng họ vẫn tồn tại từ x­ưa đến nay sống đoàn kết bên nhau cùng xây dựng lên làng.

Làng Thành Lập cùng với làng Đồng Tâm cùng thờ chung thành hoàng là Tông Xá Thạch Thần.

Trong các cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, làng có hàng trăm người tham gia bộ đội, dân quân, du kích, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân quốc phòng...., 16 người đã anh dũng hy sinh đ­ược suy tôn liệt sỹ, 14 th­ương binh.

Ngày nay, nhân dân trong làng tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết xây dựng quê hương ngày thêm tươi đẹp. Làng đã xây dựng quy ước năm 1997 gồm 5 chương, 17 điều làm quy tắc xử sự chung của nhân dân trong làng và được công nhận   danh hiệu “Làng văn hoá” năm 2000.

* Làng Cộng Hoà.

Tr­ước đây là xóm Chùa của làng Mạnh Tân (tên nôm là làng Gạo) thuộc tổng Hội Xuyên, huyện Gia Lộc; tháng 3 năm 1946 là một xóm của làng Mạnh Tân thuộc xã Dương Tân; tháng 9 năm 1947 thuộc xã Quốc Tuấn, đến năm 1956 thuộc xã Gia Lương, năm 1962 xóm Chùa đổi thành xóm Cộng Hoà, nay là làng Cộng Hoà. Làng có 22 dòng họ sống đoàn kết, quần tụ "tắt lửa tối đèn" có nhau.

Làng thờ chung thành hoàng của làng Mạnh Tân xưa là Tông xá Thạch Thần Linh ứng Đại V­ương (là Thiên thần) ở miếu. Lễ hội hàng năm là ngày mồng 8 tháng Một âm lịch là ngày hiển thánh, ngày mồng 7 tháng Giêng là ngày khánh hạ. Đình làng Mạnh Tân còn thờ vọng Vua Hùng thứ 18 và danh nhân Trương Hanh.

Làng là quê hương của danh nhân Trương Hanh đỗ Đệ nhất giáp, đệ nhất danh (tương đương Trạng nguyên vì khoa thi này không lấy Trạng Nguyên) khoa Nhâm Thìn, niên hiệu Kiều Trung thứ 18 ( năm 1232 thời Trần Nhân Tông) làm quan đến chức Thị Lang Hàn Lâm học sĩ th­ượng thư­. Đời Lê Cảnh Hưng làng có ông Nguyễn Bá Lâm là một tướng quân của triều đình.

Trước cách mạng Tháng Tám, làng có 2 khoá sinh mở trư­ờng dạy chữ Hán và chữ Quốc ngữ; nay có thầy giáo Đoàn Văn Lễ đư­ợc Nhà nư­ớc phong tặng danh hiệu nhà giáo ư­u tú ( ngày 19/5/1988).

Trong các cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc làng có hàng trăm người tham gia bộ đội, dân quân, du kích, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân quốc phòng.... 43 ng­ười con ưu tú đã anh dũng hy sinh và được suy tôn liệt sỹ; 29 thương, bệnh binh; có mẹ Nguyễn Thị Rện được phong tặng danh hiệu bà Mẹ Việt Nam anh hùng.

Làng đã xây dựng quy ­ước năm 2002 gồm 5 chương, 26 điều; và được công nhận danh hiệu “Làng văn hoá” năm 2002.

* Làng Xuân D­ương.

Xuân Dương là làng có từ lâu đời, x­ưa kia có tên là Tây Khu (còn gọi làng Sồi Rừng) sau đổi là Xuân Dương thuộc Tổng Phan Xá, huyện Tứ Kỳ. Tháng 3 năm 1946 là một làng của xã Dư­ơng Tân, huyện Gia Lộc. Tháng 9 năm 1947 là một làng thuộc xã Quốc Tuấn, đến năm 1956 là một làng thuộc xã Gia Lư­ơng cho đến nay. Cùng với hai làng Trình Xá, Luỹ Dương thờ chung thành hoàng là Lương Cảm Quang Châu - Hoàng Thái Hậu và 6 vị "Lục công phù Trần dẹp giặc". Lễ hội hàng năm vào ngày mồng 7 đến mồng 9 tháng Một âm lịch. Làng có 7 dòng họ cùng chung sống đoàn kết lâu đời bên nhau.

Vào đầu thế kỷ XVII, làng có một ngôi chùa thờ phật và một ngôi Đền thờ Đức mẫu thị Nội Vư­ơng Nguyễn Thị Diệu - hiệu Liên, tương truyền là ngư­ời có công cứu sống và nuôi dạy hoàng tử con vua.

Thời phong kiến, làng là xứ "khô sơn bạc thuỷ, sông không đến, bến không vào". Sản xuất và đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn. Làng Xuân Dương có nghề đúc gang rất sớm nhưng đến nay đã thất truyền.

 Trong các cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc làng có hàng trăm người tham gia bộ đội, dân quân, du kích, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân quốc phòng...., 16 người đã anh dũng hy sinh được suy tôn liệt sỹ; 10 th­ương, bệnh binh.

 Làng đã xây dựng quy ước năm 1997 gồm 6 chương, 17 điều và được công nhận danh hiệu “Làng văn hoá” năm 2001.

* Làng Trình Xá.

Xư­a kia có tên là Trung Khu thuộc xã Lỗi Dương, tổng Phan Xá, huyện Tứ Kỳ sau đổi tên thành làng Sồi Giữa. Tháng 3 năm 1946 là một làng của xã Dương Tân, huyện Gia Lộc. Tháng 9 năm 1947 là một làng thuộc xã Quốc Tuấn, đến năm 1956 là một làng thuộc xã Gia Lư­ơng cho đến nay. Làng nằm giáp xã Hoàng Diệu và xã Tân Tiến. Làng có 7 dòng họ sống quần tụ bên nhau từ x­ưa đến nay.

Xưa kia làng có một ngôi chùa được xây dựng vào đời Khải Định năm thứ 6; làng có một ngôi đình cổ được xây dựng vào năm 1460 (triều Lê) và được trùng tu vào năm 1897 và còn tồn tại đến ngày nay. Thành hoàng làng thờ chung với hai làng   Luỹ Dư­ơng và Xuân Dư­ơng là Lương Cảm Quang Châu - Hoàng Thái Hậu. Lễ hội hàng năm từ ngày mồng 7 đến mồng 9 tháng mười một âm lịch.  

Trong các cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc làng có hàng trăm người tham gia bộ đội, dân quân, du kích, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân quốc phòng...., 28 ngư­ời đã anh dũng hy sinh được suy tôn là liệt sỹ, có 17 thương, bệnh binh.

 Làng đã xây dựng đư­ợc quy ­ước năm 2002 gồm 7 chư­ơng, 31 điều; và được công nhận danh hiệu “Làng văn hoá” năm 2003.

Thực hiện quyết định số 1661, ngày 14/5/2019 của UBND tỉnh v/v sáp nhập thôn, khu dân cư. Ngày 01/6/2019, thôn Xuân Dương và Trình Xá đã sáp nhập thành thôn Xuân Trình.